การ ถือกำเนิดของอาเธน่านั้น กล่าวกันว่า ครั้งหนึ่ง ซุส เทพบดีได้รับคำทำนายว่า โอรสธิดา ที่ประสูติแต่ มเหสี เจ้าปัญญา นาม มีทิส (Metis) นั้นจะ มาโค่นบัลลังก์ ของพระองค์ เทพซุส ก็แก้ปัญหาด้วยการ จับเอา มีทิส ซึ่งทรงตั้งครรภ์แก่นั้น กลืนเข้าไปใน ท้อง แต่เวลาไม่ นานนักซุส ก็บังเกิดอาการปวดเศียรขึ้นมา ให้รู้สีกปวดร้าว เป็นกำลัง จึงมีเทวโองการสั่งให้เรียกประชุมเทพ ทั้งปวงบนเขาโอลิมปัส ให้ช่วยกันหาทางบำบัดเยียวยา แต่ความ พยายามของทวยเทพก็ไม่เป็นผล ซุส ไม่อาจทนความ เจ็บปวดต่อไปได้ ในที่สุดจึงได้ให้เฮฟเฟสตุส เทพแห่ง การตีเหล็ก ใช้ขวานผ่าศีรษะออก ปรากฏเป็นอาเธน่า กระโดดออกมา ในลักษณะเจริญเต็มวัย แต่งฉลององค์ หุ้มเกราะ แวววาว พร้อมสรรพ ถือหอกเป็นอาวุธ พร้อมกันนั้นทั่วพื้นพสุธาและมหาสมุทร ก็บังเกิด อาการสั่นสะเทือน เลื่อนลั่นอย่างใหญ่ ประกาศกำเนิดเทวีองค์นี้สนั่นไปทั้งโลก ภายหลังการอุบัติของ อาเธน่าไม่นาน มีหัวหน้าชนชาวฟีนิเชียคนหนึ่งชื่อว่า ซีครอบส์ (Cecrop) พาบริวารอพยพ เข้าไปในประเทศกรีซ เลือกได้ชัยภูมิอันตระการตาแห่งหนึ่งในแคว้น อัตติกะ (Attica) ตั้งภูมิลำเนา ก่อสร้าง บ้านเรือนขึ้นเป็น นครอันสวยงามนครหนึ่ง เทพทั้งปวงเฝ้าดูงานสร้างเมืองนี้ด้วยความ เลื่อมใสยิ่ง ในที่สุด เมื่อเห็นว่า เมืองมีเค้าจะกลายเป็นนครอันน่าอยู่ขึ้นมาแล้ว เทพแต่ละองค์ ต่างก็แสดงความปรารถนา ใคร่จะได้ เอกสิทธิ์ ประสาทชื่อนคร จึงประชุมกันถกถึงเรื่องนี้ เมื่อมีการอภิปรายโต้แย้งกันพอสมควรแล้ว เทพส่วนใหญ่ในที่ประชุม ก็พากันยอมสละสิทธิ์ คงเหลือแต่ เทพโปเซดอน และเทวีอาเธน่า 2 องค์เท่านั้นยังแก่งแย่งกันอยู่
เพื่อ ยุติปัญหาว่าใครควรจะได้เอกสิทธิ์ประสาทชื่อนคร เทพซุส ไม่พึงประสงค์จะชี้ขาดโดยอำนาจตุลาการที่ จะพึงใช้ได้ ด้วยเกรงว่าจะเป็นที่ครหาว่าเข้า ข้างฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง จึงมีเทวโองการ ว่านครนั้น พึงอยู่ในความคุ้มครอง ของเทพ หรือเทวี ซึ่งสามารถเนรมิตของที่มีประโยชน์ที่สุดให้มนุษย์ใช้ได้ และมอบหน้าที่ตัดสิน ชี้ขาดให้แก่ ที่ประชุม
เทพ โปเซดอน เป็นฝ่าย เนรมิตก่อน โดยยกตรีศูลคู่หัตถ์ขึ้นกระแทกลงกับพื้น บันดาลให้มีม้าลำยองตัวหนึ่ง ผุดขึ้นท่ามกลางเสียงแสดงความพิศวง และชื่นชมของเหล่าเทพ เมื่อเทพผู้เนรมิตม้า อธิบายคุณประโยชน์ของม้า ให้เป็นที่ตระหนักแก่เทพทั้งปวงแล้ว เทพองค์ต่างก็คิดเห็นว่า เทวีอาเธน่าคงไม่สามารถเอาชนะ เทพโปเซดอนเสีย เป็นแน่แล้ว ส่วนฝ่าย เทวีอาเธน่า ก็ได้เนรมิตต้นมะกอกต้นหนึ่งขึ้นมา และได้อธิบายถึงคุณประโยชน์ ของต้นมะกอก ที่มนุษย์จะเอาไปใช้ได้นานัปการ นับตั้งแต่ใช้เนื้อไม้ ผล กิ่งก้าน ไปจน ใบ พร้อมกับยังมีความหมาย เชิงสัญลักษณ์ ของมะกอกว่า เป็นเครื่องหมายถึงสันติภาพและความรุ่งเรืองวัฒนาอีกด้วย เมื่อผลเป็นดังนั้น จึงเป็นที่พึงประสงค์ ยิ่งกว่าม้า ซึ่งเป็นเครื่องหมายของสงคราม หลังจากพิจารณาแล้ว มวลเทพก็เห็นพ้องต้องกันว่า ของที่เทพีอาเธน่า เนรมิต มีประโยชน์กว่า จึงลงมติตัดสิน ชี้ขาดให้เป็นฝ่ายชนะ
เพื่อ เป็นเครื่องระลึกถึงชัยชนะครังนี้ เทพีอาเธน่าได้ประสาทชื่อนครนั้น ตามนามของท่านเองว่า เอเธนส์ (Athens ) และสืบจากนั้นมา ชาวกรุงเอเธนส์ ก็นับถือบูชาท่านในฐานะเทวีผู้ปกครองนครอย่างแน่นแฟ้น
และในมหากาพย์โอดิสซีที่กล่าวถึงการเดินทางกลับบ้านที่อิธาก้าของ โอดิสซีอุส หรือ ยูลิซีส วีรบุรุษกรีก ผู้คิดสร้างม้าไม้ ซึ่งทำให้สงครามสิ้นสุดเป็นเวลาถึงยี่สิบปี เพราะเขาไปทำให้โปเซดอนพิโรธ อาเธน่าก็เป็น เทพีอุปถัมภ์ ของโอดิสซีอุสช่วยให้เขาพ้นภัยหลายครั้ง
